جاڑے وچ ٹھنڈ نال پالا

لکھت:اختر سردار چودھری

ایس ویلے سردی دا موسم جوبن اُتے اے۔ اجہے موسم وچ لوکاں دیاں گلاں تے تبصرے وی، اک دوجے توں الگ تے وکھرے نیں۔ ایہ اختلاف اصل وچ علاقہ، کاروبار تے اپنی اپنی بساط، حالات دی وجہ ہوندا اے ۔ بساط دا مطلب سہولتاں نیں جو کسے نوں گھٹ تے کسے نوں ودھ میسر ہوندیاں نیں۔ ایہدے علاوہ کجھ مزاج تے طبیعت دے لحاظ نال لوکاں دے افکار وی جدا ہوندے نیں۔ اک وجہ امراض و کاروبار وی اے۔ حادثات و واقعات وی اے۔ ایہناں ساریاں گلاں توں ہٹ کے وی بعض سردی توں ناراض ای رہندے نیں۔ اوہ سردی دی برائی کردے نیں۔ کجھ سردی توں خوش نیں اوہ سردی دی تعریف کردے نیں۔ ایہنوں سوہنا موسم تصور کردے نیں۔ دسمبر تے ایس معاملے وچ بدنامی دی حد تک مشہور اے۔ ایس موسم وچ شاعر حضرات اپنی شاعری نال موسم نوں گرم رکھدے نیں۔ کجھ لوک موسم بھاویں جیویں دا وی ہووے اپنا مزاج اکو جیہا رکھدے نیں۔ بقول شاعر بیدل حیدری صاحب۔
گرمی لگی تو خود سے الگ ہو کے سو گئے
سردی لگی تو خود کو دوبارہ پہن لیا
موسم سارے ای انسان دے فائدے لئی نیں۔ کجھ لوک اجہے ہوندے نیں جہڑے ہر ویلے تنقید ای کردے رہندے نیں۔ اجہے لوک کسے وی موسم توں تہانوں خوش نظر نہیں آن گے۔ سردی توں کبیدہ خاطر لوک گرمیاں وچ وی شکوے کردے رہندے نیں۔ اجہے لوکاں بارے آکھیا جا سکدا اے کہ ناشکرے ای ہوندے نیں۔ بارش ہووے تے اودوں وی اوہ برا بھلا کہن گے۔ نہ ہووے اودوں وی۔ خوشی تے شکر ایہناں دی زبان توں تہانوں سنن لئی نہیں ملے گا۔ جیویں ای سردی، گرمی، بارش وچ وادھا ہوندا اے۔ ایہناں دے شکوے شکایتاں وچ وادھا ہوندا جاندا اے۔
تہاڈا وی اجہے بندیاں نال واسطہ پیا ہووے گا۔ اج صبح اک لطیفہ ہویا۔ اک ادیب نال فون تے گل ہو رہی سی موسم دا ذکر آیا تے کہن لگے۔ جاڑیاں دا موسم اے، سردی نال پالا پیا ہویا اے۔ یاد رہوے موسم سرما نوں سردیاں، پالا تے جاڑا وی کہندے نیں۔ اوہ موسم سرما تے کافی توں ودھ گرم سنائی دتے۔ ایہ کالم لکھن دی وجہ ایہ دسنی اے کہ ایس دنیا وچ کسے وی چیز دے وجود دا اللہ تبارک و تعالیٰ نے اک سبب رکھیا اے۔ سبب دے علاوہ ایہدا کوئی نہ کوئی مقصد وی ہوندا اے۔
ایہ وکھری گل اے کہ سانوں ایہدا علم نہ ہووے یاں ساڈی عقل اوتھوں تک نہ اپڑ سکے۔ مثلاً بارش دا اک سبب اے۔ ایہدا مقصد وی اے۔ ایہدے فائدے نیں تے نقصان وی نیں۔ ایسے طرح گرمی، سردی، بہار، خزاں دے اسباب نیںمقاصد نیں۔ مینوں کہنا ایہ اے کہ بارش، سردی و گرمی اللہ تعالیٰ دی مخلوق نیں۔ ایہناں نوں برا بھلا کہنا جائز نہیں اے۔ اک حدیث قدسی دا مفہوم اے جہدے وچ نبی کریمؐ دا ارشاد اے کہ اللہ تعالیٰ فرماندا اے۔ ’’آدم دا پتر زمانے نوں گالھاں دیندا اے، حالاں کہ میںزمانہ آں، رات و دن نوں میں ای پھیرنا آں۔‘‘ ایہو وجہ اے کہ نبی ؐ نے فطری تے بحکم الٰہی آن جان والی چیزاں نوں برا بھلا کہن توں منع فرمایا اے۔ جیویں موسم گرما دی آمد تے بہت ساری احتیاطی تدابیر کرن نال بہت ساری بیماریاں توں بچیا جا سکدا اے انج ای سردیاں وچ وی کجھ احتیاطی تدابیر نال بہت ساری بیماریاں توں بچیا جا سکدا اے کیوں جے سردی دی وجہ توں بہت ساری بیماریاں وی حملہ آور ہوندیاں نیں۔
سانوں چاہیدا اے کہ سردی دا شکوہ کرن دی بجائے ایہدے توں اپنی حفاظت کریئے۔ ایس لئی گرم کپڑے پاؤ، مثلاً جرسی، کوٹ وغیرہ۔ خاص کر بالاں نوں سردی توں بچاؤ، ورزش کرن نال وی سردی وچ کمی ہو جاندی اے ایس لئی دس توں پندرہ منٹ ورزش ضرور کر۔ ایہدے نال تسیں بہت ساری بیماریاں توں بچ جاؤ گے۔ موٹے بندیاں نوں زیادہ ورش کرن دی لوڑ اے۔ اک ہور بہت اہم گل اے کہ سردی وچ عام طور تے پانی گھٹ پیتا جاندا اے جو کہ صحت لئی نقصان دہ اے۔ جے زیادہ سردی ہووے تے پانی نیم گرم کرکے پیا جاوے، پر پیتا لازمی جاوے۔
سرد موسم وچ جسم نوں گرم رکھن لئی زیادہ خوراک دی لوڑ ہوندی اے۔ گھریلو عورتاں نوں پانی وچ کم کردیاں ہوئیاں مناسب کپڑے پانے چاہیدے نیں۔ عام طور تے ویکھیا گیا اے بدلدے موسم وچ ڈاکٹر دے کلینک وچ نزلہ ،زکام،سردی،بخاد،کھانسی ،گلے وچ خراش ،نمونیہ وغیرہ جہے امراض دے شکار بندیاں دا رش ودھ جاندا اے جہناں وچ اکثریت بالاں دی ہوندی اے کیوں جے بچے سردی وچ کمبل، رضائی یاں لحاف لینا، جرسی سویٹر، گرم کپڑے پانا اپنی شان دے خلاف سمجھدے نیں۔ اجہے بالاں دے والدین نوں بالاں تے زیادہ توجہ دینی چاہیدی اے۔
ایس ویلے ملک وچ سردی دا جوبن اے۔ ایہ کجھ دن پہلے دی گل اے۔ ایہدے بعد موسم بدلن والا اے۔ ایس ویلے دھند دا راج اے۔ کجھ دن پہلاں وکھو وکھ علاقیاں وچ وقفے وقفے نال بارشاں وی ہو چکیاں نیںجہدی وجہ توں سردی وچ وادھا ہویا اے۔ اج کل دھند سڑکاں تے رقص کردی اے۔ موٹروے پلس نے ہدایت کیتی اے سفر کرن والے غیر ضروری سفر توں گریز تے دوران سفر فوگ لائٹاں استعمال کرو۔ دھند نے ملک دے کئی حصیاں نوں اکٹھیاں اپنی لپیٹ وچ لے لیا اے۔
ایس موسم وچ دن نکے ہو جاندے نیں تے راتاں لمیاں۔ پاکستان وچ موسم سرما نومبر توں فروری تک رہندا اے۔ ایس موسم وچ زیادہ تر پودیاں دے پتے ڈگ جاندے نیں تے اوہ قریباً نیند دی حالت وچ ہوندے نیں۔ ماہرین موسمیات دے نزدیک زمین اپنے محور axisتے گھمدیاں ہوئیاں اک چکر 24گھنٹے وچ پورا کردی اے تے اک دن پورا ہوندا اے۔ ایہدے نال ایہ سورج دے آلے دوالے وی گھمدی اے تے ایہ چکر 365دن 6گھنٹوں، 31منٹ تے ایک اعشاریہ 35سیکنڈ وچ پورا ہوندا اے۔ جو اک شمسی سال کہلاندا اے۔
سال دے اک ادھ وچ شمالی قطب سورج توں نیڑے ہوندا اے تے اگلے ادھ وچ جنوبی قطب ایہدے نیڑے آجاندا اے۔ زمین دا اوہ حصہ جہڑا سورج توں نیڑے ہوندا اے جہدے نال موسم بن دے نیں۔ سورج دی زمین نال قربت و دوری پاروں حرارت دی تبدیلی ہوندی اے جہدے نال ہوا دے باء وچ تبدیلی آندی اے۔ ایہدے نال ہواواں سفر کردیاں نیں۔ بارشاں ہوندیاں نیں۔ پاکستان تے اللہ دا خاص احسان اے کہ ایہدے باشندے اک سال وچ چار موسماں گرمی، سردی، بہار تے خزاں توں مستفید ہوندے نیں۔ اللہ پاک نے موسماں دی تبدیلی وچ انساناں لئی بے شمار فائدے دا سامان رکھیا اے۔ ایس لئی اللہ دا شکر کردے رہنا چاہیدا اے۔